Гох, йўқлардан бор қилади бир оғиз сўз,
Гох, борга хам зор қилади бир оғиз сўз.
Топиб айтсанг, шоҳлар ўпар пешонангдан,
Қопиб айтсанг, хор қилади бир оғиз сўз.
Усмон Бек
Бузадиган хам, тузадиган хам сўз дейишади, чиндан хам шундай.
Эрталаб уйдан қандайдир тушкун кайфиятда кўчага чиқдингиз, негадир кўнглингизга қил хам сиғмайди.
Қаршингиздан чиққан бир қадрдонингизнинг самимий илтифоти, икки огизгина ширин сўзи кайфиятингизни кўтариб, кўнглингиздаги ғуборларни тарқатиб юборади.
Ёки ... Анчадан бери кўришмай юрган танишингизнинг бефаросатлик билан "Рангларингиз сарғайиб кетибди-я, бетобмисиз?" – деган гапи сизни чиндан ҳам беморга айлантириб, соғлигингизга путур етказади. Биз баъзан билиб–билмай, қадрига етиб–етмай ишлатадиган СЎЗ нинг қадри эса жуда баланд туради. Дунёда хамма нарсанинг уволи бўлганидек, сўзнинг хам уволи бор.
Сўзни увол қилиб кимнидир кўнглини ранжитгандан кўра, баъзан сукут сақлаш хам афзалроқдир. Ёшингиз ўтиб боргани сари атрофлича фикр–мулохаза юритиб, гапирадиган гапингизни ўйлаб, иложи борича бировни дилини оғритмасликка ҳаракат қилиб қолар экансиз. " Бир кўнгил иморати–минг Макка зиёрати" деган гап бор. Кўнгилни кўтариш хам, кўнгил ойнасини чил–чил қилиш хам қийин иш эмас. Бир оғизгина ширин сўз билан кўнгил Каъбасини обод қилиш, бир оғиз аччиқ сўз, хаттоки бир қахрли нигоҳ билан бир беозор қалбни яралаб қўйиш мумкин, бунинг учун биз " суяксиз тил " имизга жуда эхтиёткор бўлмогимиз лозим. Биз томоқларимизни харом луқмалардан тақво қиламиз–у, тилларимизни эса ғийбатдан таъмадан, гинадан тақво қилмаймиз. Аслида эса ғийбатлардан тийилиб жуда бўлмаганда гунохкор бўлишдан сақланайлик.
Таниқли шоира васўз устаси Турсуной Содиқова шундай ҳикоя қилади: "Бир куни водий туманларидан бирига таклиф этилдим. Учрашув маданият саройига белгиланган экан.Ташкилотчи азаматлар 500 киши сиғадиган хонага мингга яқин одамни саржиндай тахлаб ташлашибди. Қаторлар орасидаги гилам поёндоз солинган йўлкаларга хам ўтириб олишган, тикка турганлар хам кам эмас. Шунча одамни қандай оғзимга қаратаман, шарманда қилмагин дейман ичимда.
Сахнага кўзим тушди–ю ... девор ва сахнага гиламларни қамаштириб илиб, тўшаб ташлабдилар. Сахна ўртасига эса Худоёрхоннинг тахтидай кресло қўйилган, унга хам гилам тўшалган. "Шохсупада қандай ўтираман, оғзим ерга етмай осилиб қолсачи?” ваҳима тушди юрагимга.Сахнага чиқадиган зиналарга ҳам гилам тўшалган. Мен бу зиналардан қандай қилиб юқорига чиқиб оламан"деб ўйлаган эдим,ховотирим бекор экан, эсон-омон сахнага чиқиб олдим.Учрашув бошланди.Суқсурдай йигит ва булбулзабон қиз туман ҳокимини сўзга чорлашди. Ўрта бўйли миқтигина, ёши қирлардан ошган истарали ҳоким йигит залнинг ўртароғидан сахнага қараб юра бошлади.Юзларининг қизиллигидан хаяжонланганлиги сезилиб турибди, қўлида эса катта гулдаста.
Залда минг жуфт қоракўз тикилиб турибди. Бунинг устига қўлидаги катта гулдаста ерни кўргани қўймайди. Сахнага етишига битта зина қолганда, ... унинг оёғи гиламга илиниб, қоқилиб кетди. У юз тубан йиқилиб боряпти. "Нега келдим-а, келмай ўлай” дея, нимадир қилиш керак деган гап миямга токдай урилди. Ҳоким сахнанинг қирғоғи бўйлаб, "гуп "этиб юзи билан йиқилди, гуллари сахна бўйлаб сочилиб кетди. Чақин тезлигида микрафоннинг олдига учиб бордиму, нима депман денг. "Э, ўлибманми,шунча йўлдан келиб битта хокимни ағанатиб кетмасам!” Бу гап шунақанги жарангладики, хижолатчиликдан бир газ чўкиб кетган зал бир зум нима деганимни тушунолмай турди, сўнг бирдан англади-ю, гуруллаган кулгу ва қарсак кўтарилди. Шу қий-чувнинг ичида ҳоким эсон-омон ўрнидан туриб олди ва шошиб микрафонга келди-да "Мен ҳам Турсуной опа келсалар, бир оёқларига йиқилай девдим-да" деди. Зал энди гулдурос қарсак чалиб юборди. Ўша кундаги учрашув шунчалик ёқимли ўтдики, ҳамманинг чеҳрасида таббасум, самимият балқиб турарди. Шу куни бизни Оллохнинг ўзи қўллади, бундан ташқари биз у ерга яхши ният билан борган эдик. Ният ҳамиша сўз билан ифодаланади ўша куни яхши ниятимиз ўзимизга ҳамроҳ бўлган эди.
Сўз деб аталмиш неъматнинг синоати эса хамиша қадрлидир.
Гулчехра Каримова
